abace
abaci
abaka
abaką
abakę
abaki
abako
abaku
abata
abaty
abbie
abbom
abbów
abcug
abdul
abobr
abort
abrys
absta
abstą
abstę
absto
absty
absyd
abwer
acana
acani
acanu
acany
achać
achaj
achał
acham
achań
achom
achów
acida
acpan
acpań
actio
acyle
acyli
acylu
adasi
adatu
adaty
addio
adept
adieu
admin
adres
adria
adrią
adrie
adrię
adrii
adrio
adryj
adżyk
aeccy
aecka
aecką
aecki
aecku
aeral
aerob
afcie
afekt
afera
aferą
aferę
afero
afery
afgan
afiks
afisz
afryk
afryt
aftom
agach
agada
agadą
agadę
agado
agady
agama
agamą
agamę
agami
agamo
agamy
agany
agapa
agapą
agape
agapę
agapo
agapy
agaru
agary
agatu
agaty
agawa
agawą
agawę
agawo
agawy
agema
agemą
agemę
agemo
agemy
agend
agens
agent
agfie
agfom
aggia
aggio
aggiu
agiem
agile
agiom
agiów
aglet
agnat
agnus
agona
agoną
agonę
agono
agonu
agony
agora
agorą
agorę
agoro
agory
agraf
aguti
ahims
ahins
aidsa
aidsu
aidsy
aioli
aisis
ajaks
ajent
ajeru
ajery
ajkuj
ajmak
ajran
ajwar
akant
akara
akarą
akarę
akaro
akary
akces
akcie
akcik
akcja
akcją
akcje
akcję
akcji
akcjo
akcyj
akcyz
akiom
aklin
akond
akont
akord
akrem
akrom
akron
akrów
akryl
akrze
aksel
aksis
aksla
aksle
aksli
akslu
akson
aktem
aktom
aktor
aktów
aktyn
aktyw
akutu
akuty
akwen
akyna
akyny
alach
alaks
alami
alarm
alasz
alaxu
alaxy
albem
albie
albit
albom
alboż
albów
album
alcie
aldem
aldis
aldol
aldom
aldoz
aldów
aldyn
aldze
aleby
alefa
alefu
alefy
aleja
aleją
aleje
aleję
alejo
alert
alfce
alfek
alfer
alfie
alfka
alfką
alfkę
alfki
alfko
alfom
algin
algol
algom
alias
aliaż
alibi
alija
aliją
alije
aliję
alijo
alima
alimy
alitu
ality
alkad
alkan
alken
alkil
alkin
alkom
alków
allel
allil
almei
almej
almik
alnik
aloes
aloha
alona
aloną
alonę
alono
alony
alonż
aloza
alozą
alozę
alozo
alozy
alpag
alpak
alpem
alpie
alpom
alpów
altan
altem
altom
altów
alumn
alund
alwar
ałunu
ałuny
ałycz
amant
ambem
ambie
ambit
ambom
ambon
ambra
ambrą
ambrę
ambro
ambry
ameba
amebą
amebę
amebo
ameby
amfid
amfie
amfom
amfor
amica
amicą
amice
amicę
amico
amida
amidą
amidę
amido
amidu
amidy
amiga
amigą
amigę
amigi
amigo
amiki
amina
aminą
aminę
amino
aminy
amiom
amisz
amoki
amoku
amole
amoli
amolu
amonu
amony
amora
amorf
amory
amper
ampla
amplą
ample
amplę
ampli
amplo
ampul
ampuł
amrit
amryt
amura
amury
amyle
amyli
amylu
anand
anatt
ancie
ancug
aneks
angaż
angin
angob
angol
angor
angst
aniby
anima
animą
anime
animę
animo
animy
anioł
anion
ankra
ankrą
ankrę
ankro
ankry
annat
anoda
anodą
anodę
anodo
anody
anons
ansie
ansom
antab
antał
antek
anten
antka
antki
antku
antom
antyk
anusa
anusy
anyże
anyżu
aoida
aoidą
aoidę
aoido
aoidy
aojda
aojdą
aojdę
aojdo
aojdy
aorta
aortą
aortę
aorto
aorty
aowca
aowce
aowcu
aowcy
apage
apasz
apate
apeks
apele
apeli
apell
apelu
apiać
apiol
apisu
apisy
aplet
aplik
aplit
aplom
aport
apret
apryl
apsar
apsel
apsik
apsla
apsle
apsli
apslu
apsyd
aptek
araba
araby
arach
araci
araki
araku
arame
arami
aranż
arata
araty
arbek
arbie
arbom
arbuz
arche
archi
arden
areał
arece
areka
areką
arekę
areki
areko
arena
areną
arend
arenę
areng
areno
arenu
areny
arete
arfie
arfom
arfuj
argon
argot
argus
arhat
arian
ariel
ariet
ariom
arion
arios
arkad
arkan
arkom
arkoz
armad
armat
armia
armią
armie
armię
armii
armij
armil
armio
arnik
arnot
aromu
aromy
aronu
arony
arowi
arras
arsan
arsen
arsie
arsom
arsyn
artel
aryki
aryku
aryle
aryli
arylu
asach
asami
asana
asaną
asanę
asani
asano
asanu
asany
asauł
ascez
ascon
asdic
asert
askar
asowi
aspan
assai
astat
aster
astik
astma
astmą
astmę
astmo
astmy
astra
astrą
astrę
astro
astry
asura
asurą
asurę
asuro
asury
asyst
aszet
aszyk
aśram
atach
ataki
ataku
atami
atari
ataru
atary
atest
atlas
atłas
atman
atole
atoli
atolu
atomu
atomy
atowi
atrap
atria
attyd
attyk
atutu
atuty
aucie
audio
audyt
augit
augur
aukub
aulom
aulos
aułem
aułom
aułów
aurom
auror
aurze
autek
autem
autka
autko
autku
autom
autor
autów
autyk
awale
awalu
awans
awena
aweną
awenę
aweno
awenu
aweny
awers
awiza
awizo
awizu
awizy
awosz
azali
azbuk
azdyk
azoik
azotu
azoty
azowa
azową
azowe
azowi
azowy
azyle
azylu
azyma
azymą
azymę
azymo
azymy
azyna
azyną
azynę
azyno
azyny
ażbym
ażbyś
ażeby
ażiem
ażiom
ażiów
ażuru
ażury
To już wszystkie pięcioliterówki na A. W sumie znaleźliśmy tyle takich 5-literowych słów zaczynających się na literę "A": 677.
A to pierwsza litera alfabetu łacińskiego i alfabetów na nim opartych, w tym alfabetu polskiego. Oznacza zwykle w danym języku samogłoskę otwartą, np. [a] lub [ɑ]. Pochodząca od fenickiej litery 'ālep, wymawianej przy szerokim otwarciu jamy ustnej i niskim położeniu języka, do alfabetu łacińskiego przeszła poprzez alfabet grecki, w którym występuje jako litera α (alfa).
Alfabet to najpopularniejszy system zapisywania mowy, którego nazwa pochodzi od starogreckich nazw pierwszych liter alfabetu: alfa i beta.
Jest to fonetyczny system pisma, w którym każdy znak (zwany literą) odpowiada zasadniczo jednemu dźwiękowi – głosce (samogłosce lub spółgłosce).
W tym rozumieniu alfabety są różne, gdy ich zasadnicze zestawy liter różnią się krojem pomiędzy sobą, np. alfabet grecki, alfabet łaciński i
alfabet cyrylicki są różne, a alfabet polski i alfabet niemiecki są tylko wariantami alfabetu łacińskiego. To rozumienie terminu "alfabet"
jest równoznaczne z terminem "pismo" (np. pismo łacińskie = alfabet łaciński). W takim rozumieniu alfabet odróżnia się zarówno od pism
niefonetycznych (ideograficznych lub mieszanych), jak i od innych typów pism fonetycznych (jak: abdżad, abugida i sylabariusz).
Te pozostałe rodzaje pism fonetycznych, również niekiedy bywają nazywane alfabetami, co nie jest całkiem poprawne. Alfabetem na przykład nie jest pismo
ideograficzne lub pismo złożone, (np. pismo chińskie, czy też hieroglify) ani pismo sylabyczne (np. pismo japońskie).
Alfabety dzielą się na:
Alfabety dzielą się też na dwuszeregowe i jednoszeregowe, ze względu na to, czy posiadają systemy małych i wielkich liter (np. alfabet łaciński, grecki,
cyrylicki i ormiański) czy też tylko jeden system liter (np. alfabet gruziński, koreański, syryjski, koptyjski, gocki, runiczny i inne alfabety historyczne, dziś martwe).
Alfabet narodowy to zestaw liter i innych, uzupełniających znaków pisma, używany dla danego języka lub narodu, ułożony w tradycyjnym, ustalonym porządku.
W tym rozumieniu alfabety są różne, choć stanowią warianty narodowe tego samego pisma alfabetycznego, gdy posiadają własne, odrębne znaki, np. alfabet
polski różni się od alfabetu niemieckiego, gdyż (zasadniczo) nie używa liter v i q, oraz wcale nie używa liter ä, ö i ß, a za to używa liter ą, ł i ź,
których nie używa alfabet niemiecki. Natomiast alfabet angielski nie różni się od poklasycznego alfabetu łacińskiego, gdyż (zasadniczo) używa tylko tych samych 26 liter.
W tym sensie mówi się, że alfabety to zamknięte systemy pisma – liczba występujących w nich znaków zmienia się bardzo rzadko, a zmiany (dodanie znaków,
usunięcie znaków) prowadzą do powstania nowego alfabetu. Z licznymi alfabetami narodowymi mamy do czynienia przede wszystkim w przypadku pisma łacińskiego i pisma cyrylickiego (cyrylicy).
Podobnie terminem "alfabet" określa się inne sposoby przekazywania informacji na odległość, nie będące systemami pisma:
Alfabet polski, zwany dawniej: abecadło to alfabet używany do zapisu języka polskiego. Oparty jest on na alfabecie łacińskim i składa się obecnie z 32 liter (dużych i małych), w tym z sześciu liter ze znakami diaktrycznymi - czyli tak zwanych "polskich liter" używanych wyłacznie w języku polskim.
a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż
A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż
Oficjalnie litery z alfabetu łacińskiego: Q, V i X nie są zaliczane do liter polskiego alfabetu, gdyż w polskim słowotwórstwie nie ma potrzeby ich stosowania. Występują one tylko w wyrazach pochodzenia obcego, czyli zapożyczonych. Rada Języka Polskiego uzasadnia, iż brzmienie wszystkich, nawet nowo wymyślanych, wyrazów w języku polskim da się zapisać zgodnie z regułami polskiej ortografii tylko za pomocą 32 liter, bez użycia liter X, V i Q. Niemniej, te trzy łacińskie litery towarzyszą językowi polskiemu w wyrazach obcych i obcojęzycznych, przekształcając się zazwyczaj w litery polskiego alfabetu w miarę powszednienia stosowania wyrazów zawierających te litery.
Ciekawostka: Zdanie "Mężny bądź, chroń pułk twój i sześć flag." zawiera wszystkie litery polskiego alfabetu, każdą dokładnie raz.
Poniżej zaprezentowano statystyczną, procentową częstotliwość występowania poszczególnych liter w języku polskim:
a | ą | b | c | ć | d | e |
8,91% | 0,99% | 1,47% | 3,96% | 0,40% | 3,25% | 7,66% |
ę | f | g | h | i | j | k |
1,11% | 0,30% | 1,42% | 1,08% | 8,21% | 2,28% | 3,51% |
l | ł | m | n | ń | o | ó |
2,10% | 1,82% | 2,80% | 5,52% | 0,20% | 7,75% | 0,85% |
p | q | r | s | ś | t | u |
3,13% | 0,14% | 4,69% | 4,32% | 0,66% | 3,98% | 2,50% |
v | w | x | y | z | ź | ż |
0,04% | 4,65% | 0,02% | 3,76% | 5,64% | 0,06% | 0,83% |
Jak widać z zestawienia, najczęściej używaną literą w języku polskim jest litera "a", natomiast najrzadszą jest litera "x".
Opracownie własne na podstawie materiałów w:
http://pl.wikipedia.org